Getuigen voor Borms – Herman Wagemans, Wies Moens, Edmond Borms, Ward Hermans, Maurits Bilcke, Wim Van Onckelen (boekbespreking door Björn Roose)

Als de naam August Borms u niks zegt, mag u deze boekbespreking eigenlijk wel overslaan. August Borms was lange tijd een naam als een klok in en voor de Vlaamse Beweging, zou dat eigenlijk nog steeds moeten zijn (ik zou het niet kunnen zeggen, want mijn contacten met die Beweging staan al lange jaren op een zeer laag pitje), maar zal dat wellicht niét zijn voor wie niks met die Beweging heeft (gehad) en mogelijk zelfs niet meer voor belgicisten. Het is dan wel de belgische staat die August Borms in 1946 executeerde (na hem al eens van 1919 tot 1929 gevangen gezet te hebben), maar het is brave zeunen niet verplicht van de wandaden van hun beminde staat op de hoogte te zijn.

Nu, de kans dat u dit Getuigen voor Borms in handen krijgt, is sowieso uiterst geringd. Het BDAC, voorheen Borms Documentatie- en Actiecentrum, tegenwoordig Bormshuis (Documentatie- en Actiecentrum), is nu eenmaal geen grote uitgeverij en ik zou in alle eerlijkheid zélf niet eens meer kunnen zeggen waar ik dit boekje, eerder een brochure, ooit gevonden heb. Ik heb ooit eens de bedoeling gehad het Bormshuis te bezoeken, maar dat is er toen (wegens een falende GPS, dat weet ik nog wel) niet van gekomen en later ook niet meer, dus dáár kan ik het boekje nooit gekocht hebben.

Maakt niet uit, dit veertig bladzijden tellende boekje, ruim voorzien van foto’s en illustraties overigens, zou eigenlijk kunnen dienen als korte introductie tot de figuur Borms en – uiteraard – vooral zijn gevangenschap na Wereldoorlog I en zijn executie na Wereldoorlog II, de niet te delgen schand waarover Willem Elsschot het had in zijn, zoals dat dan heet, “omstreden” Borms-gedicht. Zeker de toespraak van Wies Moens, gebracht op de Nationale Bormshulde van 29 juni 1943 (in tempore suspecto, maar dus ook vóór de executie), het vraaggesprek met Edmond Borms (zijn jongste zoon), de getuigenis van een van de rijkswachters die behoorden tot het executiepeloton, en de afsluitende tekst van Wim Van Onckelen zijn de moeite van het lezen waard. Mocht dit boekje u dus onverhoeds toch in handen vallen, laat het dan niet liggen.

Björn Roose