De dageraad – Joris Candaele (boekbespreking door Björn Roose)

Ik geloof niet dat dit me al eerder overkomen is, maar met Joris Candaele is het dan toch zover: een boek lezen, in casu De dageraad, van een auteur waarover ik nu eens werkelijk niks te melden heb. Niet omdat ik dat niet wíl, maar omdat ik over de man (en als ‘t een schuilnaam is mogelijk een vrouw) nergens iets terugvind. Toegegeven, ik ben niet naar een bibliotheek getrokken om hem daar op te zoeken en in bibliotheken zit toch wel een schat aan informatie, maar dat ik op het internet echt niks vind behalve een ander boek dat hij geschreven heeft - Het laatste concerto – en een paar artikels (in Boekengids en Dietsche Warande en Belfort) is toch wel sterk. Nu ja, “niks” is misschien enigszins overdreven: Bernard Kemp heeft het in Roeping, jaargang 36, op pagina 112 over Het laatste concerto en vermeldt daarbij dat “Candaele (…) een debutant op reeds gevorderde leeftijd [is]”. En misschien is dát wel de verklaring: ofwel kwam er na dat debuut uit 1960 alleen nog dit De dageraad uit 1961 en hield de auteur het vervolgens voor bekeken ofwel overleed hij.

Maar waar zelfs Boekengilde De Clauwaert vzw normalerwijze een korte bio van de auteur, samen met een intro tot de tekst op de achterflap van zijn uitgaves afdrukte, is ook dát hier niet het geval. Geen verdere info over de schrijver dus en ook niks over het verhaal, waardoor u het dus volledig met mijn uitleg moet doen. En het is een kortverhaal, dus veel uitleg valt er niet over te geven. Toch een poging: schrijver is herstellend van een operatie, operatie blijkt toch niet de redding geweest te zijn, schrijver gaat dood.

Beetje kort door de bocht uiteraard, want er is ook nog het feit dat degene die de operatie uitvoerde en tot de vaststelling komt dat die niet geholpen heeft een persoonlijke vriend van de schrijver is, dat die schrijver gescheiden is en een net-niet-vriendin heeft, en dat hij uiteindelijk niet dood gaat aan datgene waarvoor die operatie nodig was maar aan een voertuig dat over hem heen dendert. Drama langs alle kanten dus, maar ondanks dat een boekje dat je vlot uitleest (het is uiteindelijk maar 58 bladzijden dik) en dat niet de tijd krijgt op je zenuwen te gaan werken.

Zelfs niet als de auteur het heeft over “zijn djungle” in plaats van “zijn jungle” of de behoefte voelt het te hebben over “de bistouri” van de chirurg, terwijl we met zijn allen toch een stuk beter bekend zijn met het synoniem daarvoor, “scalpel”. Of even totaal verdwaalt in filosofisch gewauwel van deze aard: “Onoverbrugbaar is het nomansland tussen de begrippen “zijn” en “niet zijn”, “tijd” en “eeuwigheid”, of is de scheiding maar een misverstand ? Maar dan, van welke duistere machten zijn wij dan de dupe bij het staren naar de oneindigheid onder het nachtelijk uitspansel ? Is dat ons lot, na al die miljoenen jaren van vergeefs denken, met verbijstering te moeten blijven staren naar de fusie van onverenigbaarheden in demonische of goddelijke smeltkroezen ?”

Het moet allemaal niet te lang duren, dat soort ongein, natuurlijk, maar daar heeft Joris Candaele in dit De dageraad dan ook mooi voor gezorgd.

Björn Roose