Plotseling gebeurde er niets – Herman Brusselmans (boekbespreking door Björn Roose)

Goed, terug over naar Herman Brusselmans. Na bespreking van diens De droogte, Bloemen op mijn graf, en Heilige Schrik, nu meteen maar drie boeken ineens. Niet om er rap van af te zijn (het grote werk gaat sowieso in het lezen kruipen), maar omdat Plotseling gebeurde er niets een trilogie omvat: in zevenhonderd bladzijden krijg je Ex-schrijver, Ex-minnaar en Ex-drummer voor je neus. Ik heb er even aan gedacht die alle drie apart te bespreken, maar dan word ik gewoon ex-boekenbespreker, denk ik. 

Om het maar meteen over de inhoud te hebben: die kan met de op de achterflap afgedrukte commentaar van het Utrechts Nieuwsblad op één deel ervan, Ex-schrijver, samengevat worden: het gaat “over angst, drank, vrouwen, schrijven en de dood: waar zou een boek van Brusselmans anders over moeten gaan?” Wel, over iets ánders misschien? Dat zou al eens mogen toch? Zelfs al blijven er toch wel pareltjes opduiken in dat volautomatische geschrijf van hem, genre “Het onweer ging even abrupt als het was begonnen gewoon door”, “De Meeuw wreef zodanig lang in z’n ogen dat ik vreesde dat hij z’n knokkels om zeep ging helpen, want hij had een staalharde blik.”, of “hij spande de kip, want zelfs z’n pistool was van het verwijfde type”. 

Los van de “angst, drank, vrouwen, schrijven en de dood” heeft Brusselmans het overigens ook weer over zijn jeugd in Hamme (inclusief veehandel, voetbal, kermis, moeder …) en het al dan niet met de zin van de eigenaar ontlenen van andermans auto of motorfiets, begint hij al aan het ene verhaal terwijl hij nog met het andere bezig is (Ex-drummer in Ex-minnaar), of gaat hij voor makkelijk shockeren. Door het over fietsen stelende negers te hebben bijvoorbeeld, iets wat de goegemeente zelfs als het van een fictieschrijver komt makkelijk aan het steigeren brengt; of over het in mekaar slaan van “Vlaams Blokkers” – blinde dan nog – en hun cafés, waar hij diezelfde goegemeente dan wellicht weer een plezier mee doet; of over joden, homo’s, politici en andere easy targets. Af en toe lijkt hij ook z’n échte ik binnen te brengen in de verhalen. Lijkt, zeg ik wel, want ‘t is niet omdat je het hebt over jezelf als schrijver bezig met het schrijven van een verhaal over een ex-schrijver dat eerstgenoemde schrijver werkelijk overeenkomt met jezelf als schrijver. Enfin, u begrijpt wel wat ik bedoel. 

Nah ja, Brusselmans zegt het zelf in Ex-schrijver: “(…) zij schreeuwt tegen mij: ‘Jouw romans hebben geen verhaal, dreinen maar door en door, zonder begin en zonder eind, en er gebeurt nooit iets wat de moeite waard is!’ Ze heeft het over mijn romans, maar ook over haar eigen leven. Sommige mensen worden hysterisch van wat ik heb geschreven. Omdat ik heb geschreven wat waar is: nooit gebeurt er iets wat de moeite waard is, behalve misschien de troost.” Dat kan, maar los van het feit dat ik niet hysterisch ga doen over Brusselmans’ boeken, heb ik toch de neiging mij af te vragen of ik over dat niets dan ook nog boeken wil lezen. 

Intussen zou Brusselmans misschien eens die “trilogie van lange gedichten moeten kunnen schrijven”, waarover hij het heeft in Ex-minnaar. Los van het feit dat die dan klaarblijkelijk zouden gaan over – weeral – zijn dode moeder, Gloria (gemodelleerd naar een zijner exen) en Phoebe (gemodelleerd naar, intussen ook al, een zijner exen), wat niet echt veelbelovend is. Als daar echter minstens een paar gedichten in zouden staan zoals Vader, opgenomen in datzelfde Ex-minnaar, dan wil ik die trilogie nog wel eens lezen. Vader is immers een bloedmooi gedicht. Wat dus niet kan gezegd worden van ook maar een van de verhalen in de – volgens de achterflap – “inmiddels klassieke trilogie”, ook al wint Ex-drummer het dan van de andere twee wegens het feit dat het hoofdpersonage voor de verandering eens niet meelijwekkend is (wat dan helaas weer niet kan gezegd worden van het grootste deel van de overige personages), en zijn lief een andere naam heeft dan gewoonlijk (Lio) en ook al niet triestig is uitgevallen. 

“Ik droomde” schrijft hij op het einde van dat boek, “Dat ik de beste schrijver van de wereld was. En de beste minnaar. En de beste drummer.” en wellicht is Herman Brusselmans, zoals Rob Schouten op een van de reclamebladzijden geciteerd wordt, “de opvallendste camp-schrijver in de Nederlandstalige literatuur”, maar ook Ex-drummer is niet van aard om dit Plotseling gebeurde er niets niet naar de zolder te verbannen. Daar kan het dan verder verblijven in afwachting van een of andere boekenverkoop. Wie weet zijn de “varianten” van corona op tegen 2050 en geraak ik nog van dat papier af voor ik dood ben van ouderdom ...

Björn Roose