Willy Copmans ... Ik had nog nooit van de schrijver gehoord tot ik dit boekje ter hand nam en kan het u dus niet kwalijk nemen als de naam bij u al evenmin een belletje doet rinkelen. Volgens de achterflap van het in 1978 bij De Clauwaert uitgegeven boekje (nummer 61 in de zogenaamde Novellenbibliotheek) schreef Copmans "zeshonderd literaire kronieken" en publiceerde hij gedichten en een tiental verhalen in tijdschriften en verzamelbundels. Daarnaast had hij op dat moment een verhalenbundel Absint gepubliceerd, een korte roman De kameleon achterna en een dichtbundel Knikkende distels.
Soit, dat is niet zo belangrijk, tenzij dan om - ik ga weerom af op de achterflap - te melden dat het thema van Berto ook al meegespeeld had in Absint: de "gezinsverpleging", het in een gezin opnemen van patiënten uit de nog steeds bestaande psychiatrische instelling in Geel (nu het OPZ Geel), iets wat ook vandaag de dag nog gebeurt. Een thema dat Copmans bijzonder interesseerde dus, allicht ook al omdat de man in Geel geboren en getogen is (hij is inmiddels 80 jaar oud, maar hij woont er nog steeds). Een thema ook dat hij mooi heeft uitgewerkt in Berto.
Berto is immers geen novelle vanuit het standpunt van de verzorgende, de ouders, de omgeving, maar vanuit het standpunt van de "geesteszieke", van Berto dus. Hoe ziek de geest van Berto is, blijft eigenlijk tot op het einde een open vraag, maar Copmans heeft vanuit die geest een sereen verhaal neergezet. Geen hysterie, geen wild geraas, gewoon een ingetogen, rustig relaas, ook als het over de momenten van "crisis" gaat.
Rosalie Niemand van Elisabeth Marain zou pas twaalf jaar na Berto verschijnen (in 1990, het jaar ook waarin ik zowel het boek las als de monoloog ging bekijken). Dat boek handelde over een vrouw (Liliane Stynen - ook zij leeft nog) die veertig jaar in een psychiatrische instelling zat zónder "gek" te zijn, terwijl Berto handelt over een jongen die een groot deel van zijn tijd niét in een psychiatrische instelling zit, maar wel "gek" is (alhoewel ...). Als u het ooit op de kop kan tikken: doen, het is die paar uurtjes lezen (76 bladzijden telt het) zeker waard.
Björn Roose
Geen opmerkingen:
Een reactie posten
Ook iets te vertellen ? Ga je gang !